Retorik

Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in, 40 yılı aşkın siyasi hayatından geriye hafızalara kazınmış pek çok söz kaldı. O sözlerden biri de bozkırla yeşilin kavgasıydı. Bu cümlenin arka planında, hem “Çoban Sülü” diye anıldığı çocukluğu hem de “barajlar kralı” olarak adlandırılmasının hikayesi vardı.

Tarih 29 Ekim 1933. Cumhuriyet’in 10. yılı kutlanıyor. Atatürk 10. Yıl Nutku’nu “Ne mutlu Türküm diyene” sözüyle bitirdi. Peki bu söz ne anlama geliyordu, Atatürk tarihe geçen bu sözüyle neyi ifade etmek istemişti?

New York’taki Birleşmiş Milletler binası. Kürsüde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan var. Erdoğan, genel kurula katılan liderlere “Dünya beşten büyüktür” diye seslendi. Bu sözüyle Güvenlik Konseyi’ndeki adaletsizliğe vurgu yaptı.

İki kutuplu dünyanın ve demir perdenin simgesi Berlin Duvarı’nın yapılmasından 22 ay sonra ABD Başkanı John F. Kennedy Berlin’de kürsüye çıktı. “Ben bir Berlinliyim” sözleri tarihe geçti. Peki Kennedy bu sözleriyle duvarın ötesindeki rakiplerine ne mesaj veriyordu?

Yıl 1946… Winston Churchill, II. Dünya Savaşı’ndan galip çıkmayı başarmış ama İngiliz Başbakanlığı’nı kaybetmişti. ABD Başkanı Truman’un notuyla Westminster Üniversitesi’nden bir davet aldı. Burada yaptığı konuşmada kullandığı bir terim, SSCB liderliğindeki doğu blokunun simgesi oldu: Demir Perde…

Adı ülkesiyle özdeşleşen efsanevi Küba lideri Fidel Castro… Batı yarım kürenin ilk Marksist devletini, hem de Birleşik Devletler’in arka bahçesinde kurdu. Dünyanın bir yarısı ona ‘büyük devrimci’, diğer yarısı ‘diktatör’ dedi. Castro’nun bu tartışmalara yorumu açıktı: Tarih beni aklayacaktır…

Milli Mücadele’nin kırılma anlarından biri. Sultan Vahdettin’in İstanbul’a geri dönmesini emrettiği Mustafa Kemal Paşa askerlikten istifa etti. O sırada Erzurum’dadır. “Askerleriyle beraber Kazım Karabekir geliyor” haberi ulaştı. Karabekir’in ağzından şu cümle çıkar: Hepimiz emrinizdeyiz Paşam.

1960’lı yıllar… Kıbrıslı Rumlar, Türklere karşı yoğun saldırılar düzenliyordu. Türkiye’nin müttefikleri ise bu duruma sessiz kalıyordu. Başbakan İsmet İnönü, tarihe geçecek şu sözünü tam da bu dönemde söyledi: Yeni bir dünya kurulur ve Türkiye de o dünyada yerini alır.

İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher’in ‘Demir Leydi’ olarak nam saldığı yıllardı. Kısaca 'Thatcherizm' olarak isimlendirilecek icraatları, sendikalar ve muhalefeti ayağa kaldırmıştı. Thatcher gelen tepkilere şu yanıtı verdi: İsterseniz siz dönün. Leydi dönmeyecek…

ABD – SSCB rekabetinin uzaya taşındığı yıllarda yüzlerce yıldır insanlığın hayali olan bir olay gerçekleşti. 20 Temmuz 1969’da Amerikalı astronot Neil Armstrong, Ay yüzeyine ayak basan ilk insan olarak tarihe geçti. Armstrong’un “Bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım” bu yolculuğun simgesi oldu.

Avrupa 1950’ye gelindiğinde kalıcı barışın çarelerini arıyordu. 9 Mayıs 1950’de Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman, AB’nin temellerini atan bir konuşma yaptı. “Avrupa ne bir anda ne de tek bir plan çerçevesinde kurulabilir” dedi, Fransa ile Almanya arasında kömür çelik birliğini önerdi.

1969 yılında, II. Dünya Savaşı’nın ardından ilk kez bir Alman Şansölyesi Polonya’yı ziyaret etti. Willy Brandt, Varşova Gettosu Anıtı’nda saygı duruşunda bulundu. Bu sırada beklenmedik bir şekilde sessizce diz çöktü. Daha sonra bu davranışı için “İnsanlar sözün bittiği yerde ne yaparsa onu yaptım” diyecekti.

Dünya hızla yeniden büyük bir savaşa sürüklenirken Avrupa liderleri Münih’te buluştu. Hitler’in Çekoslavakya’nın Südet bölgesini almasına onay verildi. İngiliz Başbakanı Chamberlain dönüşte “Onurlu bir barışla döndüm” dedi ama tarihin akışı onun öngördüğü gibi olmayacaktı.

Sadece ABD değil tüm dünya için tanık olunan en travmatik saldırılardan biri hiç kuşkusuz 11 Eylül’dü. Dönemin ABD Başkanı George W. Bush güvenlik politikasında değişiklik kararı aldı ve dünyada savaşlarla geçen yeni bir dönem başladı. Bush bu politikası için “Terörle savaş, savunmayla kazanılmayacak” dedi.

Batı Trakya Türklerinin hak mücadelesinin sembol ismiydi Dr. Sadık Ahmet. 1990’da Yunan mahkemesi tarafından hapis cezası verildiğinde “Ben bir Türk olduğum için hapse götürülüyorum. Eğer Türk olmak suçsa, burada tekrar ediyorum: Ben bir Türk’üm ve öyle kalacağım” dedi.

Yıl 1999… EURO 2000 için eleme maçları oynanıyor. İrlanda ile deplasmanda 1-1 berabere kalan Türkiye, Bursa’daki maçta 0-0 ile rakibini eledi. Ama maçtan çok, maç sonu günlerdir eleştiri oklarının hedefinde olan teknik direktör Mustafa Denizli’nin “İçimizdeki İrlandalılar” sözü hafızalara kazındı.